نوشته‌ها

ساعت آفتابی نجومی پراگ (Prague Astronomical Sundial)

/در /توسط

ساعت آفتابی نجومی پراگ (Prague Astronomical Sundial)، واقع در میدان قدیمی شهر پراگ، جمهوری چک، یک ابزار تاریخی و علمی برجسته است که ترکیبی از مشاهدات نجومی و هنرهای مهندسی قرون وسطی را در خود جای داده است. این ساعت آفتابی که به قرن پانزدهم تعلق دارد، نه تنها ابزاری مهم برای مطالعه زمان‌سنجی و مکانیک‌ آسمانی است، بلکه نمونه‌ای چشمگیر از پیچیدگی و ابتکار فکری در دوران قرون وسطی و رنسانس به شمار می‌رود.

این ساعت آفتابی در سال 1410 میلادی برای استفاده در بارگاه سلطنتی و تحقیقات نجومی توسط Mikuláš of Kadaň و Jan Šindel ساخته شد. در سال ۱۴۹۰ میلادی، صفحه‌ی سال‌نما به آن اضافه شد و بالای آن را با مجسمه‌هایی به سبک گوتیک تزئین کردند. چهار مجسمه‌ی کنار ساعت نماد چهار ویژگی به ترتیب از چپ به راست غرور، خساست، مرگ و خوش‌گذرانی هستند.
هدف اصلی ساعت آفتابی، نمایش زمان خورشیدی بوده است، که یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های زمان‌سنجی قرون وسطی محسوب می‌شد. برخلاف ساعت‌های مکانیکی که زمان را به ساعت‌ها و دقایق تقسیم می‌کردند، ساعت آفتابی موقعیت خورشید را در طول روز ردیابی می‌کرد. صفحه ساعت آفتابی با چندین خط ساعت‌گذاری شده است و سایه‌ای که از گنومون (میله عمودی) ایجاد می‌شود، مطابق با موقعیت خورشید در آسمان حرکت می‌کند.

آنچه ساعت آفتابی پراگ را از دیگر ساعت‌های آفتابی متمایز می‌کند، استفاده از زمان خورشیدی است که با زمان متوسط اندازه‌گیری‌شده توسط ساعت‌های مکانیکی متفاوت است. این ساعت آفتابی ابزاری دقیق برای تعیین موقعیت دقیق خورشید و محاسبه طول روز بود. در آن زمان، این ابزار برای جامعه شهری پراگ حیاتی بود و نقش مهمی در ناوبری و زمان‌بندی رویدادهای مذهبی و مدنی ایفا می‌کرد.

این ساعت سومین ساعت قدیمی دنیا در این سبک است و قدیمی ترین در این نوع که هنوز کار می‌کند و یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم این شهر شناخته می‌شود.

معروف ترین ساعت آفتابی آکسفورد

/در /توسط

در وسط حیاط Corpus Christi College ستون سنگی فرخنده ای قرار گرفته است که انواع ساعت آفتابی مختلفی روی آن قرار گرفته است که یک تقویم هم دارد و هرکس که از این حیاط رد میشود توجهش را به خود جلب میکند.
این ستون در سال 1581 برپا شده با طراحی Charles Thurnbull نویسنده کتاب (Treatise on the Use of the Celestial Globe) . این ستون از پایه ای مستطیل شکل ، یک ستون سیلندری بالای آن که بر روی پایه ای هشت ضلعی بنا شده و یک بلوک مستطیلی پوشیده شده با هرم روی سیلندر قرار گرفته و بالای همه ، یک پلیکان بر کره ای ارتشی قرار گرفته است. همچنین تاثیر دوره کلاسیک بر آن مشهود است.

در چهار سمت بلوک بالایی ، چهار نشان خانوادگی-سلطنتی- به شکل برجسته حکاکی شده اند ، از جنوب ریچارد فاکس (اسقف ونچستر و بنیان گذار کالج) ، از غرب هیو اولدهام (اسقف اکستر و حامی و خیر کالج) ، در شمال نشان دانشگاه آکسفورد و در شرق سلطنت تودور.
در زیر هر نشان یک صفحه بر سنگ حک شده است. درواقع گذر زمان توسط سایه این نماد ها بر صفحه نشان داده میشود. این ساعت آفتابی (Turnbull sundial) ترکیبی از یادبود بنیان گذار ، یک ساعت کاربردی و نمایش ماهرانه ای از نبوغ ریاضی است که فون اوفنباخ را به وجد می آورد:{در بالای ستون نشان های مختلف زرهی وجود دارد…; و این است که به طرز قابل توجهی فهمیده میشود: که ساعت ها بجای نشانگر ها با سایه های نشان های خانوادگی نمایش داده میشوند}

پ.ن: در مجموع 9 ساعت آفتابی بر این ستون ساخته شده که ۴ ساعت آفتابی در ۴ جهت بلوک بالایی همراه با تقویم و ۴ ساعت آفتابی در چهار جهت هرم بالایی و یک ساعت آفتابی نهم هم بر بدنه استوانه همراه با یک تقویم همیشگی در زیرش قرار گرفته است.


Oxfords most famous sundial
Sundial at Corpus Christi College, Oxford

افتتاح پایگاه جامع ساعت‌های آفتابی

/در /توسط

ساعت‌های آفتابی

زمان سنجی از قدیم برای انسان‌های اهمیت زیادی داشت. یکی از روش‌های زمان سنجی با استفاده از طول سایه بود که مستقیم به طلوع و غروب خورشید ارتباط دارد. روش‌های دیگر نیز  بوجود آمدن که گاهی  دقت کمی داشتند و صرفا جهت آگاهی از اینکه چه موقع از روز سپری می‌شود برای انجام کارهای روزانه، کشاورزی و … کاربرد داشتند.

در ایران باستان استفاده از سایه برای اندازه گیری ثبت شده است. در دورۀ اسلامی نیز ساعت‌های آفتابی بسیاری ساخته شده است که گاهی موجود بوجود آمدن مساله‌های جالب بود.

اکنون ساعت‌های آفتابی یکی از ابزارهای مورد علاقه بسیاری در جهان است و در ایران نیز تعداد بسیار زیادی ساعت آفتابی داریم. این امر موجب شد تا پایگاه جامع ساعت‌های آفتابی را راه اندازی کنیم و در این ساعت تلاش خواهیم کرد تمامی ساعت‌های آفتابی در گام ام در ایران و در گام بعدی در سایر نقاط دنیا را فهرست کنیم. تا علاقه مندان بتوانند نفشه کاملی از تمامی ساعت‌های آفتابی داشته باشند.

همچنین تلاش خواهیم کرد در بخش دانلودها، مقالات و اخبار محتوای جذاب برای علاقه مندان به ساعت‌های آفتابی فراهم کنیم. امید است که با افتتاح این سایت گام موثری در شناساندن این ابزار به عموم مردم خصوصا دانش آموزان و دانشجویان برداریم.